دانژه

پرمزه‌تر از معمول 

از خانواده‌ به غایت خوشمزه‌ بقولات و پرمزه‌تر از گونه‌های معمولش، همین دانژه‌ ساوا است که با درایت اهالی ابیورد خراسان و به رسم ارزشمند دیم‌کاری منطقه کاشته و برداشته می‌شود. این نوع عدس با عدس‌های معمول بازار نیای مشترک دارند ولی از نظر ظاهر و طعم دو گونه‌ مختلفند.  

دانه‌های دانژه‌ خیال‌راحتی خاصی را بهمان القا می‌کند؛ چون زودپز است و بعد از پخت در آن دانه‌ای ناخلف و ناپز نمی‌ماند. رنگ سبز، ظاهر ریز، خوش‌قامت و یک‌دستش چشم را می‌نوازد. می‌توانیم به آن کاملا اعتماد کنیم. پیمانه‌ای از آن را که می‌پزیم؛ هر دانه برکت می‌دهد و هزاردانه می‌شود و لعابی می‌اندازد، پرمایه و غلیظ. عطرش طوری متمایز است که می‌تواند در تمام خانه بپیچد و همه را به اشتها بیندازد و طعمش قوی و دلچسب است و ته‌مزه‌ای فلفلی‌ و خوشمزه‌ای به کام می‌بخشد.

با حضور این گونه‌ عدس در آشپزخانه‌مان تصمیم‌های راحت‌تری می‌گیریم؛ عدس‌پلو یا شولی عدس، عدسی یا کوکوی عدس، هر کدام را که انتخاب کنیم، خیلی طولی نمی‌کشد که نتیجه‌ خوشمزه و مغذی‌اش را سر سفره می‌بینیم. فقط یادمان باشد به خاطر لعابش، مقدار کمتری را پیمانه کنیم.

این بنشن خوش‌خوراک، از گذشته‌های باستان تا امروز ما را همراهی می‌کند و به اسم‌های مختلف دیگری مثل دانژه، مرجمک، مارمرجو، مرجو، مژو، مرجی، نَرَسْک، نشک، دانچه، شوخدانه، شِرَه، بُلْسُن، بنوسرخ و عَلَس هم شناخته می‌شود.

متن باستانی بندهش به زبان پهلوی در سده‌ سوم هجری قمری به انواع دانه‌های گیاهی و حبوبات از جمله عدس با نام «مژو» اشاره کرده که طبق گفته‌اش عدس، از شاخ گاو یکتاآفریده، پس از مرگ آن، به عمل آمده‌ است. در سفرنامه‌ی ناصرخسرو هم از «عدسِ به ‌زیت پخته» می‌خوانیم که در مشهد خلیل در ده حبرون به مسافران و زایران می‌دادند.