سمنوی گندم محلی

امید لحظه‌های شیرین

هرچند که اسم و رسمش به نوروز گره خورده ولی حیف است این مائده‌ی آسمانی را محدود به زمان خاصی کنیم. سمنو جوانه گندم محلی ساوا، با خودش امید می‌آورد؛ با چشیدن و مزه‌مزه کردنش، انگار که شیرینی لحظه‌های‌مان را تضمین می‌کنیم. 

سمنو، از قرن‌ها پیش آداب داشته و ‌دارد. از لحظه‌ی انتخاب مواد اولیه‌اش تا لحظه‌ی خوردنش پر از سنت و رسم و آیین مذهبی و فرهنگی است. انتخاب گندم دیم قزوین که دانه‌دانه‌اش می‌درخشند، اولین آیین سمنو جوانه گندم ساوا است. کیفیت و سلامت کوزَل‌های۱ طلایی‌اش خیال‌مان را از بابت مرغوب بودن سمنو راحت می‌کند. به رسم سبز کردنش می‌رسد. جوانه‌هایش که نقره‌ای شد، سمنوکوبان را شروع می‌کنند و آن نیشک‌های نقره را آنقدر می‌‌کوبند تا عصاره و شیره‌اش کشیده شود. 

پخت سمنو؛ عصاره شیرین

در دیگی مخصوص، این عصاره‌ی سرحال جوانه گندم را با آرد تمیز روی شعله ملایم مخلوط می‌کنند. آیین پختش مشارکتی است. اهالی سمنوپز، ساعت‌ها کنار هم هستند که از آن مراقبت کنند. آن را با کفگیرهای مخصوص مدام هم می‌زنند تا گندمش معجزه کند، ته نگیرد و جا بیفتد. ملایمت شعله خیلی مهم است چون خامی طعم را می‌گیرد و شیرین‌اش را لذیذ می‌کند. بعد سر دیگ را محکم و آن را دم می‌کنند. عطر قوی امید از آن بلند می‌شود. 

بافت سمنو جوانه گندم محلی ساوا کاملا سبک و لطیف است؛ در سه حالت ساده، یا با دلبری مغز الوک و یا بنه‌ی ساوا از ما پذیرایی می‌کند. شیرینی جا افتاده‌‌اش چشم به راه بهار نیست؛ خیال دارد امیدش همیشگی باشد. به محضی که بخواهیمش، می‌توانیم پیاله‌ای از این خوردنی مقوی را دست بگیریم، شیرینی طعمش را بچشیم و ذوق‌مان را به لحظه‌های بعد امتداد دهیم. این خوردنی دلپذیر، خالص است و هیچ مواد افزودنی و نگه‌دارنده ندارد. با دست یا قاشق، فرقی نمی‌کند، خوردن این ترکیب جفت و جور، کام ما را شیرین و حال‌مان را پر از امید می‌کند و به یاد «نسیم شمال» می‌گوییم: دل و جانم به فدای سمنو!

سمنو پزان؛ آئین تهیه سمنو

مراسم سمنوپزان و آیین‌های وابسته به آن در ۲۲ اسفندماه ۱۳۹۴ در فهرست آثار ناملموس ملی ایران ثبت شده است. در ایران قدیم به سمنو، سمنک می‌گفتند. همسایه‌های‌مان در افغانستان هم به سمنو سمنک، در ازبکستان سومَلَک و در تاجیکستان سومنک می‌گویند. غیر از این، در مصر، «نیدا» و در فنلاند «مامی»، با نمونه‌های پخت مشابه سمنو معروف هستند.
دیگر سمنو های ساوا را در این صفحه ببینید.

1. ۱. کوزَل:به معنی دسته‌ای از خوشه گندم است.