قُروت

ظاهر شیری، باطن بنفش 

دامی که از خورد و خوراک و محیط پرورشش راضی باشد، برای‌مان سنگ تمام خواهد گذاشت. قروت ساوا فرآورده‌ی خوش‌طعم و عطر همین نوع دام است که رنگ ظاهرش به شیری و کرمی می‌زند ولی وقتی با آن غذای محلی خوشمزه‌ای درست می‌کنیم، رنگ بنفش بامزه‌ای به خود می‌گیرد.

اهالی خوسف، جایی در حاشیه‌ی کویر، بی‌ادعا و فروتن، قروت ماستی ساوا را مهیا می‌کنند. ماست سیاه‌چادری که از شیر کامل گاو و کمی شیر گوسفند در دیگ چدنی عمل آماده و وجود کره‌ی درونش لطفش را زیادتر می‌کند، با کیفیت و بسیار لذیذ است. 

برای تهیه‌ کشک، ماست را در کیسه ای پارچه‌ای می‌ریزند تا آبش کشیده شود. بعد آن  را به صورت ریگ‌های ریزی در می‌آورند و زیر آفتاب روشن در هوای سالم خوسف خشک می‌کنند. این ریگ‌های خوردنی، قروت است که بافتش سفت و متراکم و عطر قوی‌اش به دلیل شیر گوسفندی‌اش کم نظیر است. قروت‌ها خالص و طبیعی هستند و هیچ‌گونه مواد افزودنی‌ای مثل آرد و نشاسته، در آن‌ها وجود ندارد. این قروت برای تازه‌خوری نیست. هویت و طعم مایل به ترشش را باید در غذای محلی که به همین نام است، چشید. 

غذای قروت، آن غافلگیری خوشایند و تغییر رنگش حاصل یک اتفاق شیمیایی است. این کشک شیری‌رنگ در همراهی با گردو چنان واکنش بنفش‌رنگی نشان می‌دهد که از کمتر غذایی سراغ داریم. باورکردنی نیست؛ ‌رنگش بسیار وسوسه‌انگیز و جذاب می‌شود. 

شهرت این فرآورده‌ی خوشمزه بیش از ۲ سال است که به فراتر از منطقه محلی‌اش رسیده. مهارت، دانش و فرهنگ این غذای سنتی و اصیل قروت خراسان جنوبی در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شده تا افتخارش به ما هم برسد.

کشک در زبان فارسی دری، فارسی تاجیکی، ازبکی، ترکمنی و اردو و ترکی «قروت» و در بلوچی «شیلانچ» می‌گویند. همچینن اقط، پینو و پینوک هم نامیده می‌شود.